ﮔﻨﺒﺪﻫﺎﻯ ﺩﻭﭘﻮﺳﺘه

ﮔﻨﺒﺪﻫﺎﻯ ﺩﻭﭘﻮﺳﺘه

ﮔﻨﺒﺪﻫﺎﻯ ﺩﻭﭘﻮﺳﺘه ﮔﺴﺴﺘﻪ

ﺩﺭ ﮔﺬﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻓﺮﻡ ﻫﺎﻯ ﻣﺘﻨﻮﻉ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺍﺟﺰﺍﻯ ﺍﺗﺼﺎﻝ ﺩﻫﻨﺪﺓ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﻧﺪ .ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﻭ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻫﻨﺪﺳﺔ ﻓﺮﻣﻰ ﺁﻥ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﻰ ﻭ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺭﻓﺘﻦ ﻣﻬﺎﺭﺕ ﻫﺎﻯ ﺍﺳﺘﺎﺩﻛﺎﺭﻯ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺖ ﺁﻥ ﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ .ﺩﺭ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﻭﺭ ﺑﻨﻴﺎﺩﻳﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻡ ﻧﻬﺎﻳﻰ ﺍﺟﺰﺍﻯ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺩﻫﻨﺪﺓ ﮔﻨﺒﺪﻫﺎﻯ ﺩﻭﭘﻮﺳﺘﻪ ﮔﺴﺴﺘﺔ ﻧﺎﺭ ﺷﺎﺧﺺ ﺷﻬﺮ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ، ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﭼﻴﻨﺶ ﺁﺟﺮﻫﺎ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﻯ ﻛﻼﻑ ﻫﺎ ﺍﺯ ﻳﻚ  ﺳﻮ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﻤﻨﺪﻯ ﺍﺳﺘﺎﺩﻛﺎﺭﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺶ ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻋﻤﻠﻰ ﻭ ﻧﻈﺮﻯ، ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺩﻳﮕﺮ، ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻰ ﭘﺬﻳﺮﺩ .

 ﮔﻨﺒﺪ

ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻰ  ﮔﻨﺒﺪ ﺩﺭ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻥ ﻓﻀﺎﻳﻰ ﻭﺳﻴﻊ، ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ .ﮔﻨﺒﺪﻫﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﮔﺬﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺤﻰ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺧﺸﺖ، ﺁﺟﺮ، ﻭ ﺳﻨﮓ ﺑﻨﺎ ﮔﺸﺘﻪ ﺍﻧﺪ، ﺗﻨﻮﻉ ﺷﻜﻠﻰ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﻛﻪ  . ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﻫﻨﺪﺳﺔ ﻓﺮﻡ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﻤﻨﺪﻯ ﻣﻌﻤﺎﺭ ﺍﺳﺖ ِ

ﮔﻨﺒﺪﻫﺎی دو پوسته  ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﺷﻴﻮﻩ ﻫﺎﻯ ﺻﺤﻴﺢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰ ﺷﺪﻧﺪ، ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺁﻥ ﻫﺎ ﺳﺎﻟﻴﺎﻥ ﻣﺘﻤﺎﺩﻯ  ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﻰ ﻣﺎﻧﺪ   .ﺍﺯ ﻛﻬﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﮔﻨﺒﺪﻫﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﭼﻬﺎﺭﻃﺎﻗﻰ ﺑﺎﺯﺓ  ﻭ ﺁﺗﺸﻜﺪﻩ ﻧﻴﺎﺳﺮ ، ﮔﻨﺒﺪ ﻗﻠﻌﻪ ﺩﺧﺘﺮ ﻓﺎﺭﺱ، ﺁﺗﺸﻜﺪﺓ ﻓﻴﺮﻭﺯﺁﺑﺎﺩ ،ﻫﻮﺭ  ﻭ ﺁﺗﺸﻜﺪﻩ ﻧﻴﺎﺳﺮ ، ﻛﻪ ﻳﺎﺩﮔﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﻩ ﻫﺎﻯ ﺍﺷﻜﺎﻧﻰ ﻭ ﺳﺎﺳﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺪﺍﻡ ﻣﻌﻤﺎﺭﻯ  ، دﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺑﻨﺎﻫﺎ، ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﻨﺎﻫﺎﻯ ﻣﺬﻫﺒﻰ،ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺍﺷﺖ  .ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ  ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ِ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ  به طور قطع گنبد های اسلامی بر معاری گنبد های اروپایی قرن نوزدهم تاثیرگزار بوده است.

.ﺑﺮﺝ ﻫﺎﻯ ﺧﺮﻗﺎﻥ ﺍﺯ ﻗﺮﻥ ﭘﻨﺠﻢ ﻫﺠﺮﻯ ﻗﻤﺮﻯ ﻗﺪﻳﻤﻰ ﺗﺮﻳﻦ ﺍﺛﺮ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻩ ازگنبد دو پوسته کاملا ﮔﺴﺴﺘﺔ ﻧﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﺔ ﻫﺰﺍﺭﺳﺎﻟﺔ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﮔﻨﺒﺪ ﺭﺍ در ایران نشان میدهد.ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻨﻮﻉ ﻓﺮﻡ ﻫﻨﺪﺳﻰ ﮔﻨﺒﺪﻫﺎ، ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺍﺟﺰﺍﻯ ﻣﺘﺸﻜﻠﺔ ﺁﻥ ﻫﺎ، ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭﻯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﭼﻨﺪﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ﻭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻫﺎﻯ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻰ ﺭﺍ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﺳﺘﺎﺩﻛﺎﺭﺍﻥ ﻣﻌﻤﺎﺭﻯ ﺳﻨﺘﻰ ﺑﺎ ﺗﻮﺍﻧﻤﻨﺪﻯ ﺍﻯ  ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﻨﺎﻭﺭﻯ ﺳﺎﺧﺖ) ﻫﻨﺪﺳﺔ ﻋﻤﻠﻰ (ﻭ ﺗﺴﻠﻄﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺶ ﻫﻨﺪﺳﻪ) ﻫﻨﺪﺳﺔ ﻧﻈﺮﻯ ( ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﺩﺭ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻓﺮﻡ ﻫﺎﻯ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺟﺰﺍ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻤﺪﻩ ﺍﻯ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺍﻧﺪ .

ﮔﻨﺒﺪﻫﺎی دو پوسته

ﻧﮕﺎﺭﻧﺪﮔﺎﻥ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﺛﺮﮔﺬﺍﺭﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﮔﻨﺒﺪﻫﺎﻯ ﺩﻭﭘﻮﺳﺘﻪ ﺭﺍ ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻥ ﻓﺮﻡ ﻫﻨﺪﺳﻰ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻫﺎﻯ ﮔﻨﺒﺪ، ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﻮﻣﻰ، ﻭ ﺗﻮﺍﻧﻤﻨﺪﻯ ﻫﺎﻯ ﻣﻌﻤﺎﺭﺍﻥ ﺩﺍﻧﺴﺖ .ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺖ ﮔﻨﺒﺪﻫﺎﻯ ﺩﻭﭘﻮﺳﺘﻪ، ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺗﺤﻮﻝ ﮔﻨﺒﺪﺳﺎﺯﻯ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ، ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺑﺎﺭﺯﻯ، ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻓﻮﻕ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ  ﮔﺬﺍﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ .

ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ ِ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺎﺭﻧﺪﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﻮﺷﺘﺎﺭ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮ ﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭﻯ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ، ﺗﻨﺎﺳﺒﺎﺕ، ﻫﻨﺪﺳﻪ، ﻭ ﻣﻬﺎﺭﺕ ﺍﺳﺘﺎﺩﻛﺎﺭﺍﻥ ﺑﺮ ﻓﻨﺎﻭﺭﻯ ﺳﺎﺧﺖ ﮔﻨﺒﺪﻫﺎﻯ ﺩﻭﭘﻮﺳﺘﺔ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ، ﺷﻴﻮﻩ ﺳﺎﺧﺖ، ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ ﺍﺗﺼﺎﻻﺕ، ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺧﺸﺨﺎﺷﻰ ﻭ ﻛﻼﻑ ﻫﺎﻯ ﭼﻮﺑﻰ، ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮔﻨﺒﺪﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻨﺪ  .

نمونه های ﮔﻨﺒﺪﻫﺎﻯ ﺩﻭﭘﻮﺳﺘﻪ :

ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﺩﺭﺏ ﺍﻣﺎﻡ

ﻣﺴﺠﺪ ﺟﺎﻣﻊ ﻋﺒﺎسی

ﻣﺪﺭﺳﺔ ﭼﻬﺎﺭﺑﺎغ

ﻛﻠﻴﺴﺎﻯ ﺑﻴﺖ ﺍﻟﻠﺤم